این فرایند محاسن زیادی برای بیماران دارد، اما با توجه به نشت (انتقال به بیرون و بازار آزاد) داروهای ترک اعتیاد در جامعه و جلوگیری از این نشت، ستاد مبارزه با مواد مخدر با پیشنهاد وزارت بهداشت به دنبال این است که متادون از این پس از طریق داروخانه‌ها در اختیار معتادانی که اقدام به ترک کرده‌اند قرار گیرد. این پیشنهاد موافقان و مخالفان زیادی دارد و به اعتقاد کارشناسان مبارزه با اعتیاد نه‌تنها از نشت این داروی مخدر به بازار قاچاق کم نمی‌کند، بلکه موجب ریزش معتادان از چرخه درمان نیز می‌شود. این طرح ارائه‌شده نگرانی‌هایی را برای بیماران، خانواده‌های آنها و همچنین پزشکان مربوطه ایجاد کرده است.
- نگرانی یک بیمار در حال ترک اعتیاد
یک بیمار تحت درمان در یکی از مراکز درمان اعتیاد کرج می‌گوید: ۵ سالی است گرفتار مصرف مواد و اعتیاد شده‌ام و حدود ۶ ماه است برای درمان به این مرکز مراجعه می‌کنم. این بیمار که حدود ۶۰ سال سن دارد، می‌افزاید: تاکنون غیر از خانواده خودم کسی اطلاع از مشکل من نداشته، اما نگران هستم اگر تهیه دارو به داروخانه‌ها واگذار شود، دیگران هم از این موضوع مطلع شوند
وی می‌گوید: از این موضوع احساس امنیت نمی‌کنم، چراکه می‌دانم با مراجعه به داروخانه برای تهیه داروی اعتیاد اطلاعات محرمانه و خصوصی ما بیماران به بیرون از خانواده و حریم خصوصی‌مان کشیده می‌شود. این بیمار ادامه می‌دهد: در تمام این مدت که برای درمان به مرکز مراجعه کردم، سر ساعت تعیین‌شده مراجعه کردم و پس از ویزیت و مشاوره و مصرف دارو در محیطی آرام و خلوت به‌راحتی خارج شدم، اما در داروخانه که محل رفت‌وآمد هر دوست و آشنایی است، مطمئنا این موضوع برملا خواهد شد و من حاضر نیستم این اتفاق بیفتد.
وی می‌افزاید: علاوه بر اینها در داروخانه به علت ازدحام و شلوغی و فشار کاری که بر دوش متصدیان داروخانه است، رفتار مناسبی با یک بیمار نخواهند داشت که این خود بزرگ‌ترین آسیب به افراد مراجعه‌کننده است، چراکه همه می‌دانیم وضعیت روحی، روانی و آرامش خاطری که باید در دوره ترک برای معتادان وجود داشته باشد، بیشتر از مصرف داروی درمان اهمیت دارد.
- مشکلات دستورالعمل پیشنهادی
نایب رئیس صنف درمانگاهان اعتیاد البرز با اشاره به بخشنامه واگذاری توزیع داروهای آگونیست (داروهایی که برای درمان اعتیاد مصرف می‌شوند و به مخدرها شباهت دارند) به داروخانه‌ها می‌گوید: این دستورالعمل اشکالاتی به همراه دارد؛ اول این‌که سلسه‌مراتب تصویب در کمیته درمان کشوری را هنوز طی نکرده، در حالی که هر بخشنامه و مصوبه‌ای باید در کمیته درمان کشوری، که متولی اصلی سیاست‌گذاری‌های حوزه درمان در زمینه اعتیاد است و به ریاست معاون درمان وزارت بهداشت، عضویت دبیر ستاد مبارزه با مواد مخدر، معاونت درمان بهزیستی و دیگر اعضای کمیته است، تحلیل و مستندات نفع و ضرر این طرح در کمیته ارائه شود.
«مهران قهرمانی» بیان می‌کند: ظاهر امر نشان می‌دهد قرار نیست سلسه‌مراتب طی شود، اما آنچه مسلم است تا امروز خود وزارت بهداشت تمایلی به مطرح شدن این موضوع در کمیته درمان نداشته و بارها این فرضیه را رد کرده و با تکیه بر آمارهای جهانی و ادله بین‌المللی که صفر تا صد درمان اعتیاد باید در خود مرکز درمان سوء‌مصرف انجام شود تا بیمار دچار پراکندگی از نظر دسترسی به امکانات و شرایط درمان نشود، هنوز اقدامی نکرده است. وی که خود با ۲۷ سال طبابت و ۱۳ سال تخصص در حوزه ترک اعتیاد بیماران را درمان می‌کند، می‌گوید: طبق پروتکل‌های جهانی اعتیاد همه مراحل بیماریابی، کارهای روانشناس، مددکار و پرستار، دریافت دارو، مصرف در داخل مرکز، آزمایش‌های مربوط به کنترل لرزش‌های اعتیادی و گرفتن دز مصرفی
در خانه همه به مراکز درمان واگذار شده و اینطور نیست که بیمار بخشی دیگر از مراحل درمان را در مکانی دیگر دریافت کند، چراکه پراکندگی‌های این‌چنینی موجب لغزش و ریزش بیماران می‌شود. قهرمانی اظهار می‌کند: طبق تحقیقات و تجربیات اگر بیماری بخواهد از بیشتر از یک مکان درمانی خدمات بگیرد، ترجیح می‌دهد حداقل برای مدتی هم شده از سرویس درمانی جدا شده و به مصرف مخدر برگردد و یکی از دلایل اصلی آن این است که این افراد با تردید درمان را شروع می‌کنند و وقتی در مرکز درمان تردیدهای آنها از بین رفت و یقین پیدا کردند که باید درمان را ادامه دهند، عوض کردن پلن‌ها و طرح‌های آنها و مراحل درمان یک‌بار دیگر آنها را به هم می‌ریزد.
نایب‌رئیس صنف درمانگاهان اعتیاد البرز می‌گوید: شخصی که خود را راضی کرده و اطلاعات خود را در اختیار پزشک مرکز قرار داده و به عنوان کسی که سوء‌مصرف مواد دارد، شناخته می‌شود، خیلی برایش سخت است که به داروخانه محل هم اعلام کند که اعتیاد دارد و داروی خود را از آنجا تهیه کند، چراکه در این صورت در ۲ نقطه از شهر باید به عنوان بیمار شناخته شود و این از نظر اعتباری برای بیماران ما خوشایند نیست و ترجیح می‌دهند دوباره به مصرف مواد که چرخه‌ای خاموش است و شاید خیلی مشخص نشود، رویآورند.
- تبعات نگران‌کننده مراجعه به داروخانه
نایب‌رئیس صنف درمانگاهان اعتیاد البرز می‌گوید: ضعف دوم طرح واگذاری توزیع داروهای آگونیست (داروهایی که برای درمان اعتیاد مصرف می‌شوند و به مخدرها شباهت دارند) به داروخانه‌ها این است که وقتی تعدادی از مراکز را به یک داروخانه وصل کنیم، بار کاری آن افزایش یافته و مراجعان باید مدت زمان زیادی در نوبت بایستند تا داروهای خود را تهیه کنند، در صورتی که فردی که به مرکز وارد می‌شود، پس از ویزیت، مشاوره و ثبت دستور در دفترچه در زمان ۵ تا ۷ دقیقه داروی خود را دریافت و مرکز را ترک می‌کند. اما با مراجعه به داروخانه نگرانی از بابت دیدن دوست و آشنا و حتی شناخت متصدیان داروخانه از بیمار، تبعات نگران‌کننده‌ای برای آنها دارد.
وی می‌افزاید: ضعف دیگر این‌که پزشک به عنوان اصلی‌ترین اهرم درمان متوجه نمی‌شود که بیمار دارو را مصرف کرده یا نه. با توجه به این‌که در مراکز درمان در حضور پزشک و پرستار مصرف داروی بیمار رویت می‌شود و مقدار داروی تحلیلی ثبت و به وی داده می‌شود، پزشک کاملا در جریان چرخه مصرف دارو قرار دارد. اما در صورت واگذاری به داروخانه‌ها این اطمینان وجود ندارد که بیمار دارو را مصرف کرده یا به دیگری واگذار کرده و این چرخه درمان را به هم می‌ریزد و باعث می‌شود پزشک نتواند روال کار خود را آنطور که باید با تمامیت انجام دهد.
قهرمانی با اشاره به دلیل پیشنهاد این طرح که جلوگیری از نشت داروست، می‌گوید: همه ما می‌دانیم که نشت داروهای آگونیست در همه حلقه‌ها از تولید در کارخانه گرفته تا توزیع و حمل به دانشگاه علوم پزشکی به عنوان انبار دارو، مراکز درمان و حتی بیماری که دارو را از ما می‌گیرد و می‌برد با تصور این‌که مصرف دز کمتر جوابگوی درمانش است، امکان دارد اتفاق بیفتد. پس این‌که اتهام فقط روی اصلی‌ترین حلقه این چرخه که مراکز درمان هستند باشد، بی‌انصافی است و اگر هم لازم است در کنترل نشت فعالیت شود، باید روی هر ۴ حلقه نشر تمرکز شود. نایب‌رئیس صنف درمانگاهان اعتیاد البرز می‌گوید: خواسته ما این است که دارو از حوزه مراکز درمان خارج نشود، پایش بیشتر و کیفیت بازرسی‌ها تقویت شود که اگر نشتی وجود دارد، به حداقل برسد و از بین برود تا ما بتوانیم سرویسی را که به بیماران می‌دادیم ادامه دهیم تا این افراد مجددا وارد چرخه اعتیاد نشوند.
- توزیع دارو فقط از طریق داروخانه
مدیر امور داروی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی البرز با بیان این‌که طرح واگذاری توزیع داروهای آگونیست (داروهایی که برای درمان اعتیاد مصرف می‌شوند و به مخدرها شباهت دارند) به داروخانه‌ها، هنوز در حد دستورالعمل است، می‌گوید: مطمئنا این طرح با بررسی‌های لازم به صورت پایلوت اجرا می‌شود و پس از آن کل مراکز «ام‌ام‌تی» همه داروهای خود را از داروخانه تهیه می‌کنند. به گزارش همشهری «پریناز احمدی» با اشاره به این‌که در همه دنیا روال قانونی توزیع دارو از طریق داروخانه‌ها انجام می‌شود، می‌گوید: در کشور ما نیز در قانون با صراحت این موضوع تعریف شده که توزیع دارو باید فقط توسط داروخانه انجام شود.
وی در مورد طرح واگذاری توزیع داروهای ترک اعتیاد به داروخانه‌ها می‌گوید: در هر طرحی که به اجرا درمی‌آید، ضعف و اشکالاتی وجود دارد، اما ما باید سیستم نظارتی خود را تا حدی قوی کنیم که نگذاریم سوءاستفاده‌ای شود. وی بیان می‌کند: اگر قرار باشد که این طرح هم اجرا شود، مطمئنا به صورت پایلوت اول اجرا می‌شود که نقاط ضعف آن مشخص شود و در صورت نیاز ضوابط خاصی تعیین شود. مدیر امور داروی البرز با تاکید بر این‌که راهکارهای مناسبی برای اجرای این طرح وجود دارد، می‌گوید: می‌توان همه داروخانه‌ها را موظف به این کار نکرد و فقط یک‌سری داروخانه‌هایی را که دارای شرایط لازم برای توزیع هستند و بتوانند شرایط مناسب را مهیا کنند برای توزیع داروهای مورد نظر تعیین کرد.
احمدی اضافه می‌کند: می‌توان در این داروخانه‌ها فضای جداگانه‌ای را برای مصرف در اختیار بیمار قرار داد و یا در یک قدم پیشرفته‌تر، دستگاه خاصی را در نظر بگیرند که وقتی از طریق دستگاه الکترونیکی کد ملی وارد می‌شود، این دستگاه داروی لازم را در اختیار صاحب کد ملی قرار دهد که در این صورت بیمار با دیگران ارتباط ندارد و شناخته نمی‌شود و نگرانی بابت این مسأله ندارد. وی با تاکید بر این‌که محل توزیع دارو فقط در داروخانه‌هاست و کاری که تاکنون در زمینه توزیع دارو در مراکز درمان انجام می‌شده دقیق و اصولی نبوده، می‌گوید: راه‌های متفاوتی وجود دارد و می‌توان با تدبیر برای اجرای بهتر و بدون اشکال آن اقدام کرد. احمدی می‌گوید: در این طرح مطمئنا اولین مساله که راحتی بیمار و منافع اوست، در نظر گرفته خواهد شد.
نظر شما